Teen Coach EP.71 : Dopamine Fasting งดความสุข เพื่อเพิ่มความสุข

เคยมั้ย? เหนื่อยกับการมีความสุข

หลายๆ คน คงจะเคยได้ยินการทำ Social Detox หรือ การลดละเลิก เล่นโซเชียลมีเดีย เป็นสิ่งที่ส่งผลกระทบต่อตัวเราทั้งในทางบวก ทางลบ ทั้งต่อร่างกาย และต่อจิตใจ บางครั้งการเล่นโซเชียลมากเกินไปก็อาจจะทำให้เราเหนื่อยล้า จากการรับสารที่มากเกินไป หรือจะเป็นการเล่นเพื่อคลายเครียด จนถึงขั้นเสพติดก็ได้

วันนี้พี่จะมาพูดถึงการลดอีกรูปแบบหนึ่ง ที่มีชื่อเรียกว่า Dopamine Fasting ซึ่ง โดพามีน (Dopamine) ก็คือสารสื่อประสาทที่เราอาจจะคุ้นเคยกันมาบ้าง โดพามีนจะหลั่งเมื่อเรามีความสุข และก่อให้เกิดการเสพติดได้ ส่วน Fasting ก็คือการอด เหมือนกับการงดอาหารตามเวลานั่นเอง โดยรวมแล้ว Dopamine Fasting ก็หมายถึงการลดการหลั่งของสารโดพามีน ซึ่งจะลดจากกิจกรรมที่ทำให้เรามีความสนุกสนาน เช่น เล่นโซเชียล ดูยูทูบ ดูซีรีส์ และหันไปทำกิจกรรมอย่างอื่น เช่น อ่านหนังสือ ฟังเพลง ทำงานบ้าน เพื่อให้เราไม่รู้ตื่นเต้นจนเกินไป 

ในเวลาปกติเมื่อเราทำกิจกรรมเช่น เล่นโซเชียล ดูซีรีส์ อ่านนิยายที่น่าตื่นเต้น โดพามีนก็จะถูกหลั่งออกมา ทำให้เรารู้สึกสนุก และเมื่อมันเกิดบ่อยๆ และเกิดขึ้นไว ก็จะส่งผลให้เราเหนื่อยง่าย หมดแรง ซึ่งกลไกการหลั่งของโดพามีนก็คล้ายกับการเสพติดของสารเสพติด ทำให้เราหมดความอยากที่จะทำกิจกรรมอื่นๆ ที่เป็นประโยชน์ต่อเรา หรือเป็นกิจกรรมที่ไม่ทำให้เราตื่นเต้นได้ ซึ่งโดพามีนก็เปรียบเสมือนการให้รางวัลกับสมองของเรา เวลาที่เราทำอะไรให้ตนเองพึงพอใจนั่นเอง 

การทำ Fasting ก็เหมือนเป็นการลดการหลั่งของโดพามีน ให้เรามีสมาธิ กลับสู่สภาวะปกติมากขึ้น ลดพฤติกรรมเสพติด ที่จะทำให้เราสนุกสนานมากเกินไปนั่นเอง ซึ่งก็ไม่ต่างกับการทำ Fasting อาหาร ถ้าจะเปรียบเทียบก็เหมือนกับการทำดีทอกซ์สมอง ให้เราอยู่ในสภาวะที่ปกติ ไม่ตื่นเต้น ไม่ดีดจนเกินไป แต่ก็ไม่เศร้า ไม่เหนื่อย เหมือนกับการปรับสมดุลนั่นเอง

หลักการนี้มาจากนักจิตวิทยาที่ชื่อ ดร.คาเมรอน เซปา (Dr. Cameron Sepa) กับการลดการเสพติด ห้ามเสพสุข ทั้งการเล่นโซเชียล การกินของหวาน การชอปปิ้ง รวมไปถึงการมีเพศสัมพันธ์ หรือสิ่งที่ทำให้เราพึงพอใจ ในทางกลับกันนั้นเอง ก็ได้มีนักวิทยาศาสตร์หลายคนออกมาแย้งว่ามันไม่ถูกต้อง ซึ่งในความเป็นจริง หัวข้อเหล่านี้ก็ดูจะเป็นการ clickbiat หรือเป็นการพาดหัวข่าวแบบเรียกกระแส ให้ดูน่าสนใจ การพูดถึงการเสพติดความสุขมากเกินไป มันก็อาจจะไม่ได้เกี่ยวข้องโดยตรงกับการหลั่งของโดพามีน หรือเราอาจจะควบคุมไม่ได้  แต่เป็นเพียงการทำให้น่าสนใจ ซึ่งก็ไม่ได้มีคำอธิบายทางวิทยาศาสตร์ที่แน่ชัด แต่เราอาจจะมองว่าเป็นการทำ social detox การพักใจ หรือเป็นการใช้เวลาอยู่กับตัวเองให้มากขึ้นนั่นเอง

อย่างไรก็ตาม มันอาจจะดูเป็นคำพูดที่ดึงดูดความสนใจ แต่เราก็ยังสามารถนำมาปรับใจ เพื่อให้เรามีสมาธิ ลดความตื่นเต้น ปรับพฤติกรรมที่ส่งผลกระทบทางลบต่อตัวเรา เช่นการติดของหวานมากเกินไป การติดโซเชียลมากเกินไป และยังสามารถนำไปใช้ประโยชน์ในการเรียนหรือการทำงานได้มากขึ้นด้วย นะคะ