เคยสงสัยไหม? ทำไม "คนใส่แว่น" ถึงต้องดูเป็นเด็กเรียน

เวลาเรามองคนที่ใส่แว่นเนี่ย เอาแบบมองคนที่ไม่รู้จักนะ

ความคิดแรกที่เข้ามาในหัวทุกคนคืออะไรเหรอ?

เรารับประกันเลย ต้องมีคนมองว่า “คนนี้ดูน่าเชื่อถือ ฉลาด และเก่ง” บ้างแหละ

สิ่งที่เรายกมาเป็นสถานการณ์สมมติให้ทุกคนลองนึกตามเนี่ย พี่เองต้องการสะท้อนให้เห็นถึง “อคติ” อย่างหนึ่งที่เรามีต่อ “คนที่สวมแว่นตา” ซึ่งหลายคนที่เข้าวงการแว่นสายตาส่วนใหญ่น่าจะเคยเจอกับวลีแบบ “ใส่แว่นเนี่ยเป็นเด็กเรียนแน่เลย” หรือแบบ “น้องคนนี้ดูน่าจะตั้งใจเรียนเนอะ” เพราะอย่างพี่เองก็สวมแว่น แล้วก็เคยโดนอะไรแบบนี้แหละจากเพื่อนบ้าน หรือป้าร้านขายของชำเนี่ยพูดประจำเลย ทั้งที่เราเองก็ไม่ได้ตั้งใจเรียนขนาดนั้นหรอก แต่ “แว่น” มันทำให้ผู้คนคิดแบบนั้นไปอัตโนมัติ

ทำความรู้จักอคติ “ทำไมใส่แว่นถึงดูฉลาด”

เราเรียกสิ่งนี้ว่า "The Glasses Stereotype"  

จุดเริ่มต้นที่ทำให้คนมักมองหรือ "เหมารวม" คนที่ใส่แว่น ว่าดูเก่ง ดูมีความรู้มากขึ้นเนี่ย ต้องกลับไปเริ่มจากที่ว่า “คนเราใส่แว่นทำอะไร” ซึ่งในความคิดของคนนั้นก็จะนึกถึง “การอ่านหนังสือ” หรือการทำงานเขียน ใช้คอมพิวเตอร์ ที่จะสะท้อนต่อไปอีกถึง “ความขยัน” รวมไปถึงบุคลิกภาพดีๆ อื่นอีกเช่นความเก่ง ความฉลาดตามมานั่นเอง คือต้องพูดจริงๆ ว่าหลากหลายคนในสังคมจะมีความคิดประมาณนี้เหมือนกัน ทำให้เกิดเป็น “ลิงก์” เชื่อมว่า “ใส่แว่น = ขยัน เรียนเก่ง” นั่นเอง

อีกงานสำรวจนึงที่น่าสนใจบอกไว้ว่า “คนที่มีการศึกษาสูงส่วนใหญ่จะสายตาสั้น” (Myopia) ซึ่งเป็นสิ่งสะท้อนได้อย่างดีว่า คนที่ใส่แว่นมีโอกาสถูกมองว่า “ดูมีภูมิฐาน เรียนสูง” เพราะว่าพวกเขาก็ต้องใส่แว่นกันอยู่แล้ว มันเลยตามมาด้วย “การเหมารวม” นั่นเองว่าคนใส่แว่นทุกคนเนี่ย น่าจะเรียนสูงกันหมด ซึ่งจริงๆ ไม่ใช่เสมอไป

ใส่แว่นแล้ว “มีโอกาสประสบความสำเร็จมากกว่า” ?

พอมันเกิดความคิดแบบนี้ในสังคม แน่นอนว่าต้องมีการศึกษา วิเคราะห์ ผ่านการศึกษาวิจัยเป็นเรื่องปกติ โดยมีหลายงานศึกษาพยายามค้นหาพยายามหาความเชื่อมโยงถึง “การใส่แว่น” กับ “การประสบความสำเร็จ” ต่างๆ ซึ่งไม่ได้มีผลที่ออกมาชัดเจนนัก แต่ในงานเขียนที่ศึกษาเกี่ยวกับ "The Glasses Hypothesis" ของ Leder และคณะเมื่อปี 2011 ได้ทำการสรุปผลไว้ถึงการที่เหตุใด "คนที่ใส่แว่นถึงถูกมองว่าฉลาด" เบื้องต้นเพราะว่าแว่นเป็นสิ่งที่ใส่แล้วดูมีภูมิฐาน น่าเชื่อถือ

พอดูน่าเชื่อถือ เลยเป็น "ข้อได้เปรียบ"

ด้วย “ภาพลักษณ์” ที่ถูกมองว่ามีความน่าเชื่อถือ ทำให้เกิดเป็นผลดีตามมาอีกชั้นนึง โดยมีงานวิจัยได้เล่าถึง “การที่ดูฉลาด เป็นคุณลักษณะที่สามารถสร้างความประทับใจได้ดี” คืออย่างเวลาเราไปสอบสัมภาษณ์ หรือแข่งขันวิชาการ การใส่แว่นไว้ก็จะทำให้คนที่มองผ่านไปผ่านมาคิดว่า “คนนี้ดูเก่ง สมาร์ท” ซึ่งเป็นผลดีในทางการสร้างภาพลักษณ์และความมั่นใจในแง่หนึ่ง

"แว่น" กับ "แฟชั่น" เลยต้องเข้าหากัน

ด้วยความที่การใส่แว่นในบางครั้ง มันทำให้ดูเทอะทะ ดูแก่กว่าวัย และลดความคล่องตัวในการเคลื่อนไหว ที่มันส่งผลให้คนใส่แว่นดูติ๋มๆ เนิร์ดๆ อย่างที่เป็นการเหมารวมไป ในอุตสาหกรรมการออกแบบแว่นตาเอง จึงมีความพยายามในการออกแบบแว่นตาให้ลดข้อด้อยทั้งหลายลง โดยคงสิ่งที่แว่นตาให้ซึ่งคือ "ภาพลักษณ์น่าเชื่อถือ" ไว้ เพื่อทำให้เพิ่มทั้งเสน่ห์ดึงดูด และดูฉลาดไปพร้อมกันได้ด้วย

ตัวอย่างการออกแบบที่แก้ปัญหานี้คือ "แว่นที่มีขอบบาง" (Rimless Glasses) ที่ทำให้ผู้สวมใส่ไม่ถูกลดทอน "ความน่าดึงดูดทาางกาย" ลงไป

แล้วเพื่อนๆ ชาว Dek-D คิดยังไงกันบ้าง เคยรู้สึกว่า "ใส่แว่นแล้วคนอื่นทัก" ประมาณที่พี่เล่าไป รึเปล่า มาเล่าให้ฟังได้เลยนะ!